جزوات مدرسه

هشتایی شدن تعداد الکترونهای موجود در بیرونی ترین لایه الکترونی (لایه ظرفیت)و دستیابی به آرایش الکترونی گازهای نجیب مبنایی برای سنجش پایداری اتم ها و در واقع میزان واکنشپذیری آنهاست. انجام شدیدترین واکنش ها آنهایی هستند که طی آنها اتم ها به این آرایش هشتایی پایدار دست مییابند. وقتی اتمی به آرایش هشتایی پایدار میرسد، از واکنشپذیری آن کاسته میشود و دیگر تمایلی به تشکیل پیوندهای بیشتر، از خود نشان نمیدهد. پس،اتمی که در لایه آخر خود کمتر از هشت الکترون دارد واکنشپذیر است، زیرا میتواند برای رسیدن به آرایش هشتایی پایدار، با اتمهای دیگر به مبادلۀ الکترون بپردازد. اکنون آرایش الکترونی اتمهای کلر، آرگون و پتاسیم را درنظر بگیرید. تفاوت آرایش الکترونی اتم واکنشپذیر پتاسیم تنها به علت وجود این تک الکترون در لایه ظرفیت آن است، زیرا با از دست دادن این الکترون ذره ای به دست می آید که آرایش الکترونی آن با آرایش الکترونی پایدار اتم آرگون (گاز نجیب پیش ازآن) یکسان خواهد بود.

برای مشاهده بقیه مطلب بروی ادامه مطلب کلیک کن

 پتاسیم با مقایسۀ آرایش الکترونی اتم کلر و اتم آرگون درمییابیم که اتم کلر در الیۀ ظرفیت خود یک الکترون کمتر از اتم آرگون دارد. از اینرو اتم کلر میتواند با گرفتن یک الکترون به آرایش الکترونی پایدار اتم آرگون (گاز نجیب پس از خود) دست یابد. به این ترتیب اتم کلر برای رسیدن به آرایش الکترونی هشتایی تمایل دارد تا از طریق انجام دادن واکنشهای شیمیایی این کمبود الکترون خود را جبران کند. بر این مبنا واکنشپذیری اتمهای پتاسیم و کلر قابل توجیه است. قاعدۀ هشتایی یا اوکتت و به عبارت دیگر تمایل اتمها برای رسیدن به آرایش الکترونی گازهای نجیب )آرایش هشتایی( راهی مناسب برای سنجش میزان واکنشپذیری اتمها است.

مشاهده ها نشان میدهد که فلزها عنصرهایی هستند که اتم آنها با از دست دادن الکترونهای ظرفیت خود به آرایش هشتایی میرسند. درحالی که نافلزها عنصرهایی هستند که با گرفتن الکترون به این آرایش پایدار دست مییابند. از آنجا که اتمها ذره هایی خنثی هستند با از دست دادن یا گرفتن یک یا چند الکترون به ذرههای بارداری به نام یون تبدیل میشوند. کاتیون و آنیون نامهایی است که به ترتیب به این ذرهها اطالق شده است. اتم فلزها با از دست دادن الکترون به کاتیون و اتم نافلزها با گرفتن الکترون به آنیون تبدیل میشوند.

بسیاری از عنصرهای گروههای اصلی جدول تناوبی با از دست دادن یا بهدست آوردن یک یا چند الکترون یونهایی با آرایش گاز نجیب تشکیل میدهند. برای مثال فلزهای گروه 1 با از دست دادن یک الکترون، کاتیونی با بار+1 و فلزهای گروه 2 با از دست دادن دو الکترون کاتیونی با بار +2 تولید میکنند. در سمت راست جدول تناوبی، نافلزهای گروه 16 با به دست آوردن دو الکترون آنیونی با بار -2 و نافلزهای گروه 17 با بهدست آوردن یک الکترون آنیونی با بار -1 تولید میکنند.

به هر یونی که از یک اتم، آن هم بر اثر گرفتن یا از دست دادن یک یا چند الکترون تشکیل میشود یون تک اتمی میگویند. برای نشان دادن یک یون تک اتمی باید هم نماد شیمیایی عنصری که یون از اتم آن ایجاد شده است و هم نوع و میزان بار آن را بنویسیم. فهرستی از نشانۀ شیمیایی و بار چندین یون تک اتمی در جدول 1 آمده است. چنانچه بار یون +1 یا -1 نباشد، برای مثال در مورد یون منیزیم، آن را به صورت +Mg2 و در مورد یون اکسید آنرا بهصورت-O2 مینویسیم. نوشتن آن به صورتهای Mg+2 یا ++Mg درست نیست...

در حال تکمیل